ph متر یکی از ابزارهای علمی در محیط آزمایشگاه است که برای اندازهگیری فعالیتهای هیدروژن – یونی در انواع محلولها استفاده میشود. استفاده از دستگاه پی اچ متر در واقع راهی برای مشخص کردن اسیدی یا قلیایی بودن ماده مورد نظر میباشد. دستگاه ph متر آزمایشگاهی یک کمیت لگاریتمی را به کاربر نمایش میدهد و از این طریق می توان به میزان اسیدی بودن یا نبودن ماده پی برد. یکی از عملکردهای مهم پی اچ متر آزمایشگاهی تفاوت در پتانسیل الکتریکی بین ph الکتریکی و الکترود مرجع میباشد. به همین دلیل است که بعضی مواقع با آن پتانسیومتر نیز گفته میشود.
البته تفاوت الکتریکی بودن نیز به اسیدی یا قلیایی بودن مایعات نیز وابسته است. معمولاً پی اچ متر در آزمایشگاه های مختلف و برای سنجش کنترل کیفی مواد استفاده میشود. منظور از ph بودن، میزان یون H موجود در آب میباشد. علت نامگذاری ph مخفف قدرت یون هیدروژن است. برای آشنایی بیشتر با ph متر آزمایشگاهی لازم است در ادامه توضیحات بیشتری به شما عزیزان ارائه دهیم. پس انتهای مقاله با ما باشید.
ph متر چیست؟
پی اچ متر یکی از دستگاههای مهم در محیط آزمایشگاه است که برای اندازهگیری میزان قلیایی یا اسیدی بودن یک محلول از آن استفاده میشود و به آن خاصیت اسیدی یا قلیایی بودن ph محلول نیز اطلاق میشود. پی اچ در واقع واحدی است که میزان قلیایی یا اسیدی بودن یک محلول را نشان میدهد و در بازه صفر تا ۱۴ نمایش داده میشود. اطلاعاتی که توسط دستگاه نشان میدهد، نمایشگر میزان باز یا اسید بر اساس میزان فعالیت یون هیدروژن میباشد.
دقت داشته باشید که میزان ph ماده مستقیماً با اندازه یون هیدروژن و یون هیدروکسیل ماده ارتباط مستقیم دارد. در واقع اگر میزان یون هیدروژن از یون هیدروکسیل بیشتر باشد، ماده اسیدی میباشد و میزان ph کمتر از ۷ را دارد. اما اگر میزان یون هیدروکسیل از یون هیدروژن بیشتر باشد، ماده باز میباشد و میزان ph آن از ۷ بیشتر است. اگر میزان یون هیدروژن و یون هیدروکسیل در یک ماده یکسان باشند، پی اچ ماده 7 خواهد بود.
موادی که اسیدی هستند، دارای یون هیدروژن آزاد و مادههای باز دارای یون های هیدروکسیل آزاد می باشند. درصد این یونها در یک محلول و در شرایطی که تغییرات ناچیز هستند، همیشه ثابت است. از آنجا که دستگاه ph متر آزمایشگاهی برای اندازهگیری خواص اسیدی یا باز بودن یک ماده به کار میرود، از این رو در ادامه لازم است با کاربردهای پی اچ متر آشنا شوید.
مقالات پیشنهادی: سمپلر آزمایشگاهی
کاربرد ph متر آزمایشگاهی چیست؟
کاربرد اصلی پی اچ متر در آزمایشگاه صنایع دارویی، کشاورزی، صنایع غذایی، دامپروری، تصفیهخانهها، آزمایشگاه پزشکی و صنعتی میباشد که برای سنجش میزان اسیدی بودن مواد بسیار اهمیت دارد. ph متر به صورت علمی میزان مولکولهای یونیزه شده در محیط آب را نشان میدهد. یکی از کاربردهای مهم این دستگاه مشخص کردن میزان ph مایعات است که به دو روش سنجیده میشود:
- اندازهگیری ph متر به روش رنگ سنجی (از طریق کاغذ ph )
- استفاده از پی اچ متر الکتریکی که پتانسیل الکتریکی بین دو الکترود را اندازهگیری میکند.
انواع پی اچ متر
پی اچ مترها معمولاً به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که هرکدام قابلیتهای متفاوتی دارند. انواع پی اچ متر شامل موارد زیر میباشد:
پی اچ متر پرتابل (قابل حمل)
این پی اچ متر گران و بزرگ هستند و معمولاً نسبت به انواع پی اچ های قلمی کاربرد بیشتری دارند.
پی اچ متر قلمی (تستر)
این نوع پی اچ متر ارزان، کوچک و سبک میباشند و میزان دقت سنجش کمتری نسبت به پی اچ پرتابل دارند.
ph متر رومیزی
این نوع از پی اچ متر آزمایشگاهی دارای دقت بسیار است که بیشتر در محیط آزمایشگاه از آن استفاده میشود و قابلیت سنجش پارامترهای متعددی را دارد. این نمونه از پی اچ متر قابل حمل نیستند و باید در جای ثابت به صورت رومیزی مورد استفاده قرار گیرند. اما برای کار با پی اچ متر ابتدا باید آن را آماده استفاده کرد. در ادامه به نحوه آماده سازی این دستگاه اشاره خواهیم کرد.
نحوه آماده کردن پی اچ متر آزمایشگاهی
برای اینکه بتوانید با ph متر کنید، قبل از هر چیز باید مراحلی را طی نمایید تا پی اچ متر آماده شود:
- در گام اول قبل از شروع باید مطمئن شوید که میله جستجوگر در محل نگهدارنده یا محلول در PH= 4 نگهداری شده است. چنانچه در این عدد نباشد، ممکن است در اندازهگیری ph محلول به خطا شود. برای اینکار باید میله جستجوگر به مدت دو ساعت در آب مقطر باشد و بعد از آن میتوانید آن را در محلول نگهدارنده قرار دهید.
- در گام بعد باید مطمئن شوید که دستگاه شما در حالت اندازهگیری ph قرار دارد. برخی از انواع پی اچ متر رومیزی و برخی از انواع پی اچ متر قلمی محلولهایی که پارامتر ph ندارند را نیز اندازهگیری میکنند.
- در مرحله آخر باید میله جستجوگر را با آب مقطر شستشو داده و پس از قرار دادن آن در آب مقطر، شیشه را تکان دهید و و در نهایت این دستگاه برای تنظیم کالیبراسیون آماده میباشد.
نحوه نگهداری ph متر آزمایشگاهی
تا اینجای کار با انواع و نحوه استفاده از دستگاه ph متر آزمایشگاهی آشنا شدید. در ادامه باید نکات مهمی را در رابطه با شرایط نگهداری از این دستگاه را بیان کنیم.
- پس از اینکه ph مواد اندازهگیری شد، محل مورد نظر جستجوگر را به وسیله آب مقطر بشویید و با دستگاه دستمال کاغذی خشک کنید. دستمال را روی میله جستجوگر از بکشید و به آرامی دستگاه را پاک کنید.
- در ادامه میله جستجوگر را در محلول ph= 4 بازگردانید و تا استفاده بعدی در این محلول آن را نگه دارید.
نکات ایمنی هنگام استفاده از پی اچ متر
- هنگام کار با پی اچ متر آزمایشگاهی، حتما از دستکش استفاده کنید، چرا که این دستگاه حالت اسیدی دارد.
- در صورتی که با محلولهای خطرناک سر و کار دارید، از ابزارهای مانند عینک مخصوص آزمایشگاه و ماسک استفاده کنید.
- اگر محلول را به صورت دستی هم میزنید؛ حرکت دست شما باید طوری باشد که باعث پاشیده شدن محلول اسیدی روی لباس یا صورت شما نشود. چنانچه این اتفاق افتاد به سرعت محل را با آب شستشو دهید.
- قبل از استفاده از پی اچ متر، از عدم آلوده بودن هر نوع وسیلهای که با محلول در تماس هستند، اطمینان پیدا کنید.
سخن آخر
در این مقاله به بررسی ph متر آزمایشگاهی و کارکردهای آن پرداختیم. پی اچ متر در بسیاری از آزمایشگاههای صنعتی، پزشکی، غذایی و دارویی برای اندازهگیری ph و حالت اسیدی یا باز بودن مایعات مورد استفاده قرار میگیرد. به همین دلیل میتوان آن را از به عنوان کاربردیترین و ضروریترین اقلام آزمایشگاهی نام برد. توجه داشته باشید که شرایط نگهداری ph متر آزمایشگاهی باید به درستی مورد بررسی قرار گیرد و هنگام کار با آن نکات ایمنی را رعایت کنید که در این مطلب به بررسی این موارد پرداختیم.
اما چنانچه دستگاه پی اچ متر شما دچار آسیب و نقص عملکرد در قطعات شده باشد، میتوانید با مرکز تعمیرات تخصصی تجهیزات آزمایشگاهی تماس بگیرید تا تکنسینهای ما کار تعمیر تجهیزات آزمایشگاهی شما را در اسرع وقت انجام دهند و چنانچه مایل به دریافت خدمات در محل باشید، جهت تعمیر و عیب یابی در محل حضور می یابند.
