توجه به نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی برای کاربران محیط زمایشگاه بسیار اهمیت دارد. در محیط آزمایشگاه انواع عوامل بیولوژیکی و علاوه بر آن کاربران در معرض خطراتی چون عوامل اشتعال‌زا، مواد شیمیایی، مواد رادیواکتیو، الکتریسیته، وسایل مکانیکی، مواد قابل اشتعال، مواد سرطان‌زا، مواد زائد مضر هستند. از سوی دیگر همه مواد شیمیایی در محیط آزمایشگاه سمی و خطرناک می‌باشند و تنها در میزان سمیت آنها با یکدیگر تفاوت دارد. بنابراین همه افراد باید به نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی توجه کنند.
بی‌توجهی به هشدارها و رعایت نکردن قوانین ایمنی عواقب ناگواری برای افراد حاضر در محیط آزمایشگاه خواهد داشت و متاسفانه در برخی موارد غیر قابل برگشت هستند. اگر قوانین حفاظت از سلامت انسان در محیط آزمایشگاه رعایت نشود، کاربر می‌تواند در معرض حوادثی مانند پاشیدن یا ترشح مواد، تنفس و بلع، تماس مستقیم با غشای مخاطی یا پوست، بریدگی ناشی از اجسام تیز و یا اشیاء شیشه‌ای شکسته، صدمات ناشی از جراحت از طریق فرو رفتن سوزن در پوست باشد. به دلیل اهمیت این موضوع در ادامه به مهمترین نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی اشاره خواهیم کرد. پس تا انتهای مقاله با ما باشید.
مهمترین نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی
هنگامی که در محیط آزمایشگاه مشغول به کار هستید، لازم است به برخی از نکات توجه کنید. نکات طلایی جهت افزایش ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی شامل موارد زیر می‌باشد که ضرورت دارد به آنها دقت داشته باشید تا امنیت شما در محیط آزمایشگاه حفظ شود:
- محل قرارگیری کپسول آتش نشانی را پیدا کنید و نحوه استفاده از آن را یاد بگیرید.
- تمام مواد شیمیایی مورد استفاده باید با عبارت سمی یا خطرناک برچسب‌گذاری شوند.
- قبل از کار با مواد شیمیایی، ابتدا با کاربرد آنها آشنا شوید، خطرات را شناسایی کنید و نحوه مقابله با این خطرات را یاد بگیرید.
- مواد شیمیایی و آفت‌کش‌ها باید در ظروف در بسته نگهداری شوند تا از انتشار بخار و ذرات جلوگیری شود.
- یکی دیگر از مهمترین نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی این است که موقع کار با مواد شیمیایی، حتماً دستکش مخصوص بپوشید و در صورت تماس با بدن، محل تماس را حداقل به مدت 5 دقیقه با آب سرد بشویید.
- ظروف آزمایشگاهی، دستکش‌ها و میز کار آلوده را به خوبی با آب سرد بشویید.
- برای جلوگیری از استنشاق گاز یا گرد و غبار مواد شیمیایی، به خصوص هنگام کار با مایعات، بهتر است از ماسک استفاده نمایید، چرا که فشار بخار می‌تواند در حدی باشد که باعث آسیب تنفسی شود.
- جهت جلوگیری از تماس ماده با پوست باید حتما دستکش آزمایشگاهی بپوشید.
- همه آزمایش‌هایی که ممکن است بخار یا گرد و غبار ایجاد کند، حتما باید زیر هود یا در محفظه دستکش انجام شود و هود مربوطه باید مکش مناسب و پر قدرتی داشته باشد.
- در حین فعالیت در آزمایشگاه باید روپوش آزمایشگاهی بپوشید. توصیه می‌کنیم با روپوش آزمایشگاهی از محیط آزمایشگاه خارج نشوید.
- به علائم هشدار دهنده بر روی تجهیزات و مواد شیمیایی توجه نمایید.
- زمانی که با مواد سمی کار می‌کنید، هرگز در آزمایشگاه یا محل نگهداری مواد غذا نخورید، چیزی ننوشید یا سیگار نکشید.
- اشیاء نوک تیز باید در جعبه های محافظ زرد رنگ نگهداری شود و در کیسه‌های زرد رنگ از محیط خارج شوند.
- توصیه می‌کنیم افرادی که در محیط آزمایشگاه کار می‌کنند، حتی‌الامکان با اصول کمک‌های اولیه آشنا باشند.
مقالات بیشتر: نحوه کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی
توصیه‌های ایمنی برای کار با تجهیزات آزمایشگاهی
یکی از مهمترین عواملی که در هنگام کار در آزمایشگاه باید در نظر گرفت، ایمنی کار با تجهیزات آزمایشگاهی است. برای حفظ امنیت بیشتر، بهتر است پروتکل کار با دستگاه و نکات ایمنی را در لیست کنار هر دستگاه قرار دهید تا به راحتی به لیست خود دسترسی داشته باشید. در زیر برخی از تجهیزاتی که می‌توانند باعث بروز حوادث شوند را به اختصار شرح می‌دهیم:
توصیه‌های ایمنی برای کار با اتوکلاو آزمایشگاهی
یکی از پرکاربردترین وسایل مورد استفاده برای استریل کردن نمونه‌های آزمایشگاهی، اتوکلاو است. اتوکلاو آزمایشگاهی بر اساس فشار بخاری که وارد نمونه می‌شود، کار می‌کند و نمونه‌ها را تا دمای 121 درجه استریل می‌سازد. نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی نظیر اوتکلاو به دلیل ایجاد حرارت بالا، اهمیت بسیار زیادی دارد. به دلیل افزایش فشار در دستگاه، در صورت بی‌احتیاطی هنگام انجام کار و پاشیدن نمونه‌ها و آسیب زدن به کاربر، ممکن است انفجار رخ دهد.برای جلوگیری از این خطرات لازم است موارد زیر را رعایت کنید:
- پیچ‌های دستگاه را محکم کرده و از خروج هوا مطمئن شوید.
- مواد جامد یا قابل اشتعال و مواد رادیواکتیو نباید اتوکلاو شوند، چرا که مواد قابل اشتعال یا جامد ممکن است با افزایش دما و فشار منقبض شوند و فشار داخلی را افزایش دهند و باعث انفجار شده یا اینکه دستگاه به کندی کار کند.
- هنگامی که نمونه در اتوکلاو قرار می‌گیرد، درب آن را شل کنید تا بخار وارد آن شود.
- در نهایت پس از اتمام کار دستگاه، برای باز کردن آن باید مطمئن شوید که فشار بالایی در داخل دستگاه وجود ندارد، زیرا می‌تواند باعث انفجار شود.
- دما باید کمتر از 80 درجه باشد و پیچ یخ‌زدایی دستگاه باید به آرامی باز شود. اگر درب اتوکلاو به طور ناگهانی باز شود و افت فشار رخ دهد، ممکن است مایع داخل ظرف شروع به جوشیدن کرده و بیرون بریزد.
نکات ایمنی برای کار با کپسول CO2 در محیط آزمایشگاه
از مهمترین گازهای مورد استفاده در آزمایشگاه های سلولی و حیوانی CO2 است. کشت میکروارگانیسم‌ها با استفاده از گاز CO2 در آزمایشگاه سلولی، برای فعالیت‌ها یا عملکردهایی که نیاز به منبع دی اکسید کربن دارند استفاده می‌شود. گاز CO2 در کپسول‌های فشار بالا پر می‌شود. از طرفی اگر کپسول ها تحت فشار و نشتی باشند، این امر می‌تواند اسیدیته خون کاربر را به دلیل تشکیل بی‌کربنات افزایش دهد، در حالی که از طرف دیگر ریه‌ها با CO2 پر می شوند.
گازها و CO2 با اکسیژن در خون برای سم زدایی راه‌های هوایی جایگزین می‌شوند. بنابراین در صورت بروز نشت CO2 در آزمایشگاه باید محل آزمایش را تخلیه کرد و کپسول را در محلی با تهویه مناسب که احتمال نشت گاز وجود دارد قرار داد. کپسول باید در مکانی قرار گیرد که به طور دائم به دیوار متصل باشد تا از افتادن آن جلوگیری شود.
نکات ایمنی هنگام کار با هود آزمایشگاهی
یکی از اصلی‌ترین نکات کار با تجهیزات آزمایشگاهی در ارتباط با هود آزمایشگاهی است. هود بیولوژیکی در آزمایشگاه میکروبیولوژی برای پرورش میکروارگانیسم‌ها به کار می‌رود و زمانی که بخواهیم در محیط آزمایشگاه در برابر میکروب‌ها یا آلاینده‌ها از خود محافظت کنیم، استفاده می‌شود. زیر هود بیولوژیکی یک لامپ UV قرار دارد که فضای زیر هود را استریل می‌کند. برای استفاده از اشعه ماوراء بنفش، باید چند نکته را در نظر گرفت. اشعه ماوراء بنفش در صورت قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پوست می‌تواند باعث قرمزی و سوختگی شود و در صورت قرار گرفتن به مدت طولانی، فرد در خطر ابتلا به سرطان پوست قرار دارد و باعث آسیب جدی به چشم می‌شود.
زمانی که در فضای زیر هود از اشعه ماوراء بنفش استفاده می‌شود، فضا با ذرات یونیزه کننده پر خواهد شد که در صورت بازگشت به هود و شروع کار به کاربر آسیب میرساند. برای جلوگیری از این امر، شیشه باید به طور کامل از نفوذ UV جلوگیری کند. شیشه با عایق سرب پوشانده شده است. هنگامی که لامپ UV روشن است، شیشه باید کاملا بسته باشد و کاربر نباید دست خود را داخل پوشش قرار دهد و به لامپ نگاه کند. هنگامی که لامپ UV را خاموش می‌کنید، باید حدود 20 ثانیه صبر کنید تا انرژی مولکول‌های یونیزان آزاد شود و بعد از آن دوباره شروع به کار نمایید.
اصول کار با هود شیمیایی آزمایشگاهی
گاهی اوقات می‌توان از موادی که گازهای سبک و فرار ساطع می‌کنند برای آزمایش استفاده کرد. این بخارها برای پوست و چشم مضر هستند. برای کار با این مواد از هود شیمیایی استفاده می‌شود. با استفاده از مکش و انتشار هود شیمیایی، هوای آلوده به کاربر منتقل نمی‌شود.
ارتفاع هود شیمیایی قابل افزایش است، به صورتی که صورت کاربر پشت شیشه است و فقط دست انسان وارد آن قسمت می‌شود. بنابراین می‌توانید به شکلی از آن استفاده کنید، که دست شما با سطح هود کمترین تماس را داشته باشد و با رعایت اصول استفاده از هودشیمیایی، می‌توان سطح ایمنی هنگام کار با این دستگاه را افزایش داد.
تجهیزات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی
همه افراد حاضر در آزمایشگاه باید از روپوش‌های مناسب و سایر تجهیزات برای جلوگیری از خطرات احتمالی استفاده کنند. پوشش مناسب میزان مواجهه کاربران با عوامل مضر مانند قطرات و آئروسل‌ها را در حین کار در آزمایشگاه بسیار کاهش می‌دهد و این امر جزء ضروری‌ترین نکات امینی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی است. تجهیزات حفاظتی فقط باید در داخل آزمایشگاه استفاده شود و در هنگام خروج از آزمایشگاه باید روکش‌ها برداشته شود و دست‌ها به طور کامل شسته شوند.
عینک ایمنی و ماسک صورت می‌تواند از چشم و صورت در برابر قطرات کوچک و اشیاء تیز محافظت کند. عینک نیز باید کل ناحیه اطراف چشم با دیواره های جانبی را بپوشاند.
ماسک‌های تنفسی فیلتر شده برای محافظت از دستگاه تنفسی در برابر گازها، بخارات، میکروارگانیسم‌ها و ذرات گاز ایده آل می‌باشند. برخی از ماسک‌ها دارای فیلترهای قابل تعویض هستند که از فرد در برابر گازها، بخارات، ذرات ریز و میکروارگانیسم‌ها محافظت می‌کنند. ماسک‌های پارچه ای توانایی محافظت از مجاری تنفسی را ندارند. برای محافظت بهتر، تمام کارهای آزمایشگاهی باید زیر یک هود شیمیایی انجام شود. هنگام کار در آزمایشگاه، برای جلوگیری از آلودگی دست که در فرآیندهای آزمایشگاهی بسیار رایج است و باعث تضمین ایمنی کاربران هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی می‌شود، استفاده از دستکش مناسب است.
نتیجه گیری
رعایت نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی باعث می‌شود تا کابرانی که در معرض خطر جدی آلودگی می‌باشند، در مقابل خطرات ناشی از آلودگی حفظ شوند. در این مقاله به مهترین نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی اشاره کردیم و لازم است تمام این موارد در انواع آزمایشگاه های تحقیقاتی و پزشکی مورد توجه قرار گیرند، چراکه عدم توجه به ایمنی کار با برخی دستگاه‌ها، می‌تواند خطرات جبران ناپذیری بر سلامت افراد وارد سازد.
دستگاه‌هایی که معمولا بیشترین کاربرد را دارند و حادثه‌سازتر از سایر تجهیزات پزشکی هستند، شامل اتوکلاو آزمایشگاهی، هود شیمیایی می‌باشند که در این مقاله به نکات جهت بالا بردن سطح ایمنی کار با این دستگاه‌ها پرداختیم. چنانچه در ارتباط با نکات ایمنی هنگام کار با تجهیزات آزمایشگاهی نیاز به راهنمایی دارید یا اگر تجهیزات آزمایشگاهی شما نیاز به تعمیر دارند، می‌توانید با نمیندگی تخصصی تعمیر اقلام آزمایشگاهی تماس بگیرید تا در سریعترین زمان ممکن کار تعمیر دستگاه‌های شما را انجام دهند.
