اتوکلاو آزمایشگاهی از ضروری‌ترین دستگاه‌ها در محیط آزمایشگاه، بیمارستان‌ها و مراکز تحقیقاتی و دندانپزشکی‌ها است. اتوکلاو آزمایشگاهی دستگاهی است که از طریق فشار عمل می‌کند. این دستگاه کار استریل ظروف آزمایشگاهی را انجام می‌دهد و می‌تواند ویروس‌ها و باکتریها و حتی اسپورهای موجود در داخل ظروف را از طریق بخار تحت فشار به طور کامل از بین ببرد. کار با اتوکلاو بسیار حساس است و باید هنگام استفاده از آن تمام نکات ایمنی را رعایت کنید تا به شما آسیبی وارد نشود.
دستگاه اتوکلاو به عنوان یک ضد عفونی کننده که با بخار کار می کند، در مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستان‌ها و محیط آزمایشگاهی با توجه به نیاز و ضرورت، مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که آشنایی با کاربرد و عملکرد اتوکلاو آزمایشگاهی برای بسیاری از افرادی که در محیط آزمایشگاه کار می‌کنند، اهمیت ویژه‌ای دارد، در ادامه در ارتباط با کاربرد انواع مختلف اتوکلاو آزمایشگاهی توضیحاتی را ارائه خواهیم کرد. تا انتهای این مقاله با ما باشید.
اتوکلاو آزمایشگاهی
اتوکلاو آزمایشگاهی محفظهای برای استریل کردن ظروف آزمایشگاهی به وسیله بخار تحت فشار می‌باشد اتوکلاو لوازم و ظروف آزمایشگاهی را با گرم کردن آنها تا دمای معین برای یک مدت زمان مشخص استفاده می‌کند. اتوکلاو به عنوان یک ضد عفونی کننده بخار در نظر گرفته می‌شود که در محیط بیمارستان و مراکز بهداشتی درمانی و صنایع با توجه به ضرورت، مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از رایج‌ترین روش‌های استریل کردن اقلام آزمایشگاهی استفاده از بخار تحت فشار و حرارت بالا می‌باشد که به آن استریل سازی مرطوب نیز گفته می‌شود. اتوکلاو آزمایشگاهی فرآیند اصلی استریل سازی را بر عهده دارد. توجه کنید برای ظروفی که به بخار هوا حساس هستند، نباید از اتوکلاو استفاده کرد. اما اجزای اتوکلاو آزمایشگاهی چه عملکردی را بر عهده دارند؟ در ادامه بیشتر با این موارد آشنا خواهیم شد.
اجزای اتوکلاو آزمایشگاهی
اتوکلاو نمونه‌های مختلفی دارد که ساده‌ترین نوع آن نمونه رومیزی می‌باشد. اما همه اتوکلاوها از نظر اجزا و عملکرد مانند یکدیگر هستند که در ادامه به کارکرد برخی از اجزای آن اشاره خواهیم کرد.
درب اتوکلاو آزمایشگاهی
یکی از مهم‌ترین قسمتهای اتوکلاو، درب آن است. این درپوش می‌تواند فضای خارج از اتمسفر را ببندد و از داخل اتوکلاو حالت استریل شده ایجاد کند. درب اتوکلاو از قسمتهای چون فشار سنج، واحد تخلیه فشار یا سوپاپ و دریچه اطمینان تشکیل شده است.
- فشار سنج روی درب جلو وجود دارد و ایمنی و شرایط کارکرد عملیات را کنترل می‌کند.
- واحد تخلیه فشار نیز که به عنوان یک سوپاپ عمل می‌کند، فشار داخل محفظه را با آزاد کردن مقدار مشخص بخار در کنترل قرار می‌دهد.
- دریچه اطمینان نیز به عنوان یک شیر ایمنی روی درب اتوکلاو است که اگر اتوکلاو کار خود را به درستی انجام ندهد و فشار داخل به طور غیر عادی در حال افزایش باشد، این شیر برای رهایی از فشار و جلوگیری از خطر انفجار وارد عمل می‌شود.
اتاق فشار اتوکلاو
اتاق فشار یکی از اصلی‌ترین قسمتهای اتوکلاو است که از یک محفظه داخلی و یک پوشش بیرونی تشکیل شده است. فضای داخلی از جنس فولاد ضد زنگ ساخته شده است که در داخل محفظه بیرونی وجود دارد و از جنس آهن یا استیل می باشد. اتوکلاو هایی که در آزمایشگاه‌های مراقبت‌های بهداشتی از آنها استفاده می‌شود، دارای یک محفظه بیرونی هستند که با بخار پر می‌شود تا زمان رسیدن به دمای استریل‌سازی کاهش یابد. محفظه داخلی مکانی است که در آن لوازمی که باید استریل شوند، قرار داده می‌شود و ظرفیت آن از ۲۵ تا ۳۰ هزار لیتر متغیر می‌باشد.
سیستم خنک کننده پساب
بسیاری از اتوکلاوهای آزمایشگاهی سیستم خنک کننده پساب قبل از ورود به لوله‌های تخلیه دارند. سیستم خنک کننده به دلیل ارسال آب جوش از هر گونه آسیب به لوله زهکشی جلوگیری خواهد کرد.
مولد بخار
در اتوکلاو آزمایشگاهی یک ژنراتور بخار الکترونیکی در زیر محفظه وجود دارد که از سیستم گرمایش الکترونیکی برای گرم کردن آب و همچنین تولید بخار در محفظه داخلی و خارجی بهره می‌برد. آبی که در محفظه داخلی وجود دارد، باید در مقدار مشخصی باشد، چراکه احتمال سوختن سیستم گرمایشی در سطح پایین وجود خواهد داشت و اگر این آب بیش از اندازه باشد، ممکن است با سایر اجزای موجود در داخل محفظه تداخل به وجود آید.
مقالات پیشنهادی: همزن آزمایشگاهی و انواع آن
انواع اتوکلاو پزشکی
اتوکلاو آزمایشگاهی که در بازار عرضه می شود انواع مختلفی دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر می‌باشد:
اتوکلاو آزمایشگاهی گرانشی
اتوکلاو آزمایشگاهی گرانشی یکی از متداول‌ترین آزمایشگاهی اتوکلاو می‌باشد. در این دستگاه بخار از طریق گرمای داخل محفظه ایجاد می‌شود و سپس برای استریل سازی در اطراف محفظه حرکت می‌کند.
اتوکلاو پزشکی رومیزی
این دستگاه به عنوان اجاق فشار داخلی شناخته می‌شوند و هنوز در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع مدرن آن دارای یک محفظه و درب فلزی است و می‌توان با یک واشر پلاستیکی لاستیکی آن را محکم کرد. این دستگاه دارای شیر تخلیه هوا و فشار سنج و سوپاپ ایمنی است و در پایین محفظه آن یک بخاری برقی غوطه ور نیز وجود دارد.
اتوکلاو فشار مثبت
در این اتوکلاو آزمایشگاهی بخار در یک مولد جداگانه تولید خواهد شد و بعد از آن با اتوکلاو منتقل می‌شود. در این اتوکلاو بخار می‌تواند چند ثانیه تولید شود و سریع‌تر عمل کند.
اتوکلاو فشار منفی
این دستگاه که مدل گران اتوکلاو آزمایشگاهی است، هم مولد بخار و هم مولد خلأ می‌باشد. در این نوع از اتوکلاو موتور خلأ تمام هوا را از داخل به بیرون منتقل می‌کند، در حالی‌که مولد بخار فقط بخار ایجاد می‌کند و بعد از آن به بخش‌های دیگر منتقل می‌شود. استفاده از این نوع اتوکلاو بسیار توصیه می‌شود، چون بسیار دقیق است و سطح ایمنی محیط آزمایشگاه را بالا می‌برد.
جمع بندی
اتوکلاو آزمایشگاهی یکی از اقلام پزشکی ضروری است که برای استریل کردن ظروف آزمایشگاهی استفاده می‌شود تا هرگونه میکروب و ویروس را در محیط آزمایشگاه از بین ببرد. در این مقاله به بررسی عملکرد هرکدام از اجزای اتوکلاو و انواع آن پرداختیم. در هنگام کار با این دستگاه لازم است که موارد ایمنی رعایت شود تا کمترین آسیب به دستگاه اتوکلاو و کاربری که در محیط آزمایشگاه با با آن سر و کار دارد، برسد.
اگر هنگام استفاده از اتوکلاو موارد ایمنی را رعایت کنید، این دستگاه به طور مناسب عمل خواهد کرد. چنانچه دستگاه اتوکلاو آزمایشگاهی شما دچار نقص و مشکل شده باشد، تکنسین‌های مجرب ما می‌توانند در اسرع وقت برای تعمیر اقلام آزمایشگاهی شما در محل حضور یافته و پس از بررسی دستگاه، کار عیب‌یابی و تعمیر آن را برای شما را در کمترین زمان انجام دهند.
